Кибер алаяқтық соңғы жылдары тек Қазақстанда ғана емес, әлемде де ең қауіпті қылмыстық әрекеттердің бірі ретінде танылып отыр. Шымкент қаласында да бұл мәселе өзекті болып қалады. 2020-2025 жылдар аралығында қаладағы құқық қорғау органдары кибер алаяқтықтың алдын алу мақсатында түрлі шаралар қабылдап, нәтижесінде бірқатар жетістіктерге жетті.
Статистика және үрдістер:
Шымкент қаласындағы кибер алаяқтық оқиғаларының саны соңғы 5 жылда айтарлықтай артты. Мысалы, 2020 жылы қалада 350-ден астам кибер алаяқтық фактісі тіркелді, ал 2021 жылы бұл көрсеткіш 500-ге жетті. 2022 жылы бұл көрсеткіш 600-ді құрады, 2023 жылы 750 оқиға тіркеліп, 2024 жылдың соңында 850-ден аса алаяқтық оқиғасы орын алған. 2025 жылдың бірінші жартыжылдығында қалада 400-ге жуық кибер алаяқтық фактісі тіркелген.
2020-2025 жылдардағы негізгі статистика:
— 2020 жылы — 350 кибер алаяқтық оқиғасы.
— 2021 жылы — 500 кибер алаяқтық.
— 2022 жылы — 600 кибер алаяқтық.
— 2023 жылы — 750 кибер алаяқтық.
— 2024 жылы — 850 кибер алаяқтық.
— 2025 жылы (6 ай) — 400 кибер алаяқтық оқиғасы.
Құқық қорғау органдарының атқарып жатқан жұмыстары:
Құқық қорғау органдары кибер алаяқтықтың алдын алу үшін бірнеше маңызды шараларды жүзеге асырды:
1. Қоғамдық ақпараттандыру және профилактика: Шымкент қаласының полициясы қала тұрғындарын кибер алаяқтықтың алдын алу туралы үнемі ақпараттандырып отырды. 2021 жылдан бастап, әртүрлі ақпараттық шаралар мен тренингтер ұйымдастырылды, 2023 жылға қарай бұл шаралар 5000-нан астам адамды қамтыды.
2. Интернет алаяқтыққа қарсы мониторинг: 2020 жылдан бастап қалада арнайы киберқұқық қорғау бөлімшелері құрылды. Бұл бөлімшелер әлеуметтік желілердегі, электронды пошта жүйелеріндегі, мобильді қосымшалар мен интернет-дүкендердегі алаяқтық әрекеттерді бақылауға алып, оларға жауап қайтарып отырды.
3. Қаржы институттарымен ынтымақтастық: 2020 жылдан бастап, Шымкент қаласының банктерімен бірлескен жұмыстары нәтижесінде интернет-банкинг және мобильді қаржы қызметтерінің қауіпсіздігін арттыруға бағытталған жаңа технологиялар енгізілді. 2023 жылдың соңында бұл жүйелердің көмегімен 300-ден астам кибер алаяқтық оқиғаларының жолы кесілді.
4. Құқықтық және техникалық шаралар: Құқық қорғау органдары кибер алаяқтықты болдырмау үшін жаңа технологиялар, атап айтқанда, биометриялық сәйкестендіру, жасанды интеллект (AI) және қауіпсіздік жүйелерін енгізді. 2024 жылы Шымкент қаласында бұл технологиялардың қолданылуы арқылы 150 фишинг схемасы анықталды.
Шымкент қаласында кибер алаяқтықтың деңгейі өссе де, құқық қорғау органдарының атқарған жұмыстары бұл қылмыс түрін азайтуға мүмкіндік берді. 2020-2025 жылдар аралығында атқарылған шаралар қала тұрғындарының қауіпсіздігін арттырды. Бірақ кибер алаяқтыққа қарсы күрестің тиімділігі тек құқық қорғаушылардың емес, қала тұрғындарының ақпараттандырылуы мен сақтық шараларына да байланысты.
