Тәрбиенің алтын арқауы — руханият. Ал оны бүгінгі күні жаңа деңгейде жеткізетін ең пәрменді құрал — бұқаралық ақпарат құралдары. Ақпарат тасқыны үдеген қазіргі кезеңде медиа кеңістіктің жастар тәрбиесіндегі рөлі ерекше. Бұл әсіресе еліміздің рухани орталығы саналатын Түркістан қаласында ерекше маңызға ие. Мұнда ұлттық сана мен дәстүрге негізделген отандық БАҚ жобалары арқылы жастардың азаматтық көзқарасы қалыптасып, рухани-адамгершілік құндылықтарды бойына сіңіруіне жол ашылуда.
Түркістандағы медиа жобалар: жастарды тәрбиелеу құралы ретінде:
Түркістан қаласында ақпарат құралдарының жастарға арналған жобалары соңғы жылдары бірізді даму жолына түсті. Бұқаралық ақпарат құралдарының әлеуетін пайдалана отырып, тәрбиеге негізделген бірнеше бағыттағы жобалар жүзеге асты:
1. “Руханият керуені” ақпараттық-танымдық жобасы:
Бұл жоба Түркістан қаласының телеарналары мен радиостудияларында бір жыл көлемінде жүргізілді. Жобаның басты мақсаты — ұлттық рухты жаңғырту, жастарға отаншылдық пен имандылықты насихаттау.
Бағдарламаның ерекшеліктері:
— Жас буын өкілдерінің қатысуымен ұлттық салт-дәстүр, әдет-ғұрып тақырыптарын талқылау;
— Қазіргі жастарды мазалайтын діни, рухани және қоғамдық мәселелер төңірегіндегі ашық пікір алмасу;
— Түркістан өңірінің тарихи тұлғаларын үлгі ету.
Бұл жобаларда жастар тек тыңдаушы емес, пікір білдіруші, ізденуші, ой қозғаушы ретінде танылды. Осылайша, ақпарат тарату алаңы – жастарды тәрбиелеу мектебіне айналды.
2. “Ақпарат әлеміндегі жас көшбасшылар” жобасы:
Түркістан облыстық “Жастар ресурстық орталығы” мен “Қазақ радиолары” бірлесе отырып іске асырған бұл жоба медиа саласына қызығушылығы бар жастарға арналған арнайы мектеп ұйымдастыруды көздеді.
Оның аясында:
— Медиа сауат, журналистика негіздері, блог жүргізу, әлеуметтік желідегі этика, фейк ақпаратты тану әдістері оқытылды;
— Радио және подкаст форматында жастар дайындаған 100-ге жуық материал эфирге шықты;
— “Жас тілші”, “Үміт”, “Тұлға” айдарлары арқылы дарынды жасөспірімдер насихатталды.
Жоба жастардың сыни ойлауын дамытып, медиа кеңістікте өзін еркін әрі жауапкершілікпен көрсетуге тәрбиеледі.
Ұлттық тәрбие — медиа арқылы жастардың санасына әсер етудің тиімді жолы:
Түркістандағы БАҚ жобаларының мазмұнында тек ақпарат беру емес, ұлттық тәрбие өзегіне айналған бағыттар кеңінен көрініс тапты. Атап айтқанда:
Тарихи сериалдар мен радиохабарлар: «Бабалар ізімен», «Ұлы дала мұрасы», «Ясауи ілімі» секілді жобалар жастарды ата-баба аманатына адал болуға, мәдени мұраны құрметтеуге үндейді.
— Ұлттық өнерді жаңғырту: Түркістандағы БАҚ жас күйшілер, айтыскерлер мен термешілер туралы арнайы айдарлар жүргізіп, жастарды өнер мен мәдениетке жақындатып отыр.
— Отбасы құндылықтарын дәріптеу: «Шаңырақ», «Отбасы сағаты» бағдарламалары арқылы ата-ана мен бала арасындағы байланысты нығайту, өзара түсіністік, үлкенге құрмет, кішіге ізет тақырыптары қозғалды.
Цифрлық медиадағы тәрбие мүмкіндіктері:
Заманауи БАҚ тек теледидар немесе радио емес. Түркістан қаласындағы медиа құрылымдар TikTok, Instagram, YouTube, Telegram секілді әлеуметтік желілерде жастарға бағытталған қысқа форматты ақпараттық-тәрбиелік контент дайындауды қолға алды.
Мысал ретінде:
— «1 минуттық тәрбие» — күнделікті 60 секундтық мотивациялық видеолар;
— «Сұрақ-жауап» — жастардан түскен сұрақтарға дінтанушы, ұстаз, дәрігер, психолог мамандардың жауап беруі;
— «Кәсіп пен қайраткерлік» — табысты жас кәсіпкерлердің тарихын баяндау арқылы еңбекке баулу.
Бұл форматтар бүгінгі цифрлық буынның тілімен сөйлеп, тәрбиені жастарға түсінікті формада жеткізудің оңтайлы тәсіліне айналды.
БАҚ арқылы жастардың белсенділігін арттыру: практикалық қадамдар:
БАҚ тек дайын материал таратумен шектеліп қалмай, жастарды белсенді автор, бастамашы тұлға ретінде тарту ісін де жолға қойған.
Түркістанда жастарға арналған келесі жобалар жүзеге асырылды:
— “Жас тілшілер клубы” – мектеп және колледж оқушыларына репортаж жазу, фото-видео дайындау үйретілді;
— “Ашық микрофон” – қалалық мәдениет үйінде жастар өз пікірін еркін білдіретін ашық форматтағы медиа алаң;
— “Менің Түркістаным” – жастардан бейнеролик байқауы, олардың туған қаласына деген сүйіспеншілігін оятуға бағытталған.
Бұл шаралар жастардың бойындағы бастамашылдықты дамытып, оларды медиа арқылы өз ортасына оң ықпал етуге тәрбиелеуді мақсат етті.
Түркістан қаласында БАҚ арқылы жастарға рухани, азаматтық және ұлттық тәрбие беру ісі жаңа сапаға көтерілуде. Ақпарат құралдары арқылы:
— жастардың рухани мәдениеті қалыптасуда;
— сыни ойлау мен ақпараттық сауат артуда;
— ұлттық құндылықтар жаңғырып, патриоттық сезім беки түсуде.
Медиатәрбие — заман талабы. Жас ұрпақты заманға сай тәрбиелеудің жолы — ақпарат кеңістігін саналы контентпен толтыру. Түркістан тәжірибесі – осы бағыттағы үлгілі бастамалардың бірі. Ал бұл бастамалар ұлт болашағы үшін қызмет ететіні анық.
