Түркістан қаласының әкімі Нұрбол Тұрашбековтің Сауран, Яссы секторларында өткен тұрғындармен кезекті кездесуінде тазалық мәселесі өзекті болды. Жиынға қатысқан қала тұрғындары шаһардың жайнап-гүлденуіне ризашылығын білдіріп, алғыс айтумен қатар әрбір қала тұрғыны қоқыс қалдықтарын арнайы орындарға тастап, қаламызға жанашырлық таныту керектігін айтты. Сонымен қатар, әкіммен кездесуге тұрғындар инфрақұрылым, ойын алаңшалары, атаулы әлеуметтік көмек, жер телімі, тұрғын-үй кезегі және тағы да басқа жеке мәселелерімен келген.
Нұрбол Әбдісаттарұлы кездесуде тұрғындар тарапынан айтылған кейбір мәселелер бойынша арнайы өзі барып тексеретінін жеткізді. Және тиісті сала жетекшілеріне ұсыныстарды заң аясында зерделеуді тапсырды.
Әлеуметтік жағдайларын айта келген, баспанаға мұқтаж көп балалы, мүмкіндігі шектеулі азаматтардың да өтініштерін тыңдаған шаһар басшысы жалпы қала бойынша тұрғын-үй кезегінде 16 364 азамат барын айтты. Баспана орталықтандырылған кезек жүйесіне сәйкес табысталатынын түсіндірді. Кездесуден кейін қала әкімі тұрғындарды жеке мәселелерімен қабылдап, ұсыныс-тілектерін тыңдады.
Айта кететін, аз ғана табысы бар және оның едәуір бөлігін коммуналдық төлемдерге жұмсаған отбасылар, Қазақстан азаматтары мемлекет тарапынан тұрғын үй көмегін алуға құқылы.
Тұрғын үй көмегін қалай алуға болады, қандай құжаттар жинау керек және қандай өтемақы күтуге болады, сіз осы материалдан білетін боласыз.
Тұрғын үй көмегі дегеніміз — аз қамтылған отбасыларға (азаматтарға) жеке тұрғын үйді немесе оның мемлекеттік тұрғын үй қорынан алынған немесе жергілікті атқарушы орган жалдаған оның бір бөлігін ұстауға кеткен шығындар арасындағы айырмашылықты өтеу үшін берілетін төлем, және Қазақстан Республикасының «Тұрғын үй қатынастары туралы» Заңында белгіленген тәртіппен жергілікті өкілді органдар белгілеген, аз қамтылған отбасылардың (азаматтардың) осы мақсаттарға арналған шығыстарының шекті деңгейі.
Яғни, мемлекет аз қамтылған отбасыларға (азаматтарға) тұрғын үй көмегін көрсету, төлеу бойынша шаралар қабылдайды:
— кондоминиум объектісін басқару және кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін күтіп-ұстауға, оның ішінде кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін күрделі жөндеуге арналған шығыстар;
— телекоммуникация желісіне қосылған телефон үшін абоненттік төлемді арттыру тұрғысынан коммуналдық және байланыс қызметтерін тұтыну;
— мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйді және жеке тұрғын үй қорында жергілікті атқарушы орган жалдаған тұрғын үйді пайдалануға арналған шығыстар.
Тұрғын үй көмегі тұрақты тіркелген және тұрғын үйінде тұратын, аз қамтылған отбасыларға (азаматтарға) Қазақстан Республикасының аумағында жалғыз тұрғын үй ретінде, сондай-ақ тұрғын үйді жалдаушыларға (қосымша жалдаушыларға) мемлекет тарапынан берілуі мүмкін тұрғын үй қоры және жеке тұрғын үй қорында жергілікті атқарушы орган жалға алған тұрғын үйлер.
Отбасылық шығыстардың шекті рұқсат етілген деңгейін жергілікті мәслихат белгілейді және тоқсандағы отбасының орташа айлық жиынтық кірісінің 5-тен 20 пайызына дейін өзгеруі мүмкін.
Тұрғын үй жәрдемақысын белгілеу кезінде отбасының қандай табысы ескеріледі
Отбасының (азаматтың) жиынтық табысын есептеу кезінде есеп айырысу кезеңінде Қазақстан Республикасында және шетелде алынған барлық кірістер түрлері ескеріледі:
1) жалақы, әлеуметтік төлемдер түрінде алынған кірістер;
2) Қазақстан Республикасының «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» 2011 жылғы 26 желтоқсандағы Кодексінде көрсетілген балаларға және адамдарға алимент түріндегі кірістер;
3) жеке қосалқы шаруашылықтардан түсетін кірістер — үй шаруашылығы, оның ішінде мал мен құсты ұстау, бау-бақша, бау-бақша өсіру;
4) кәсіпкерлік қызметтен алынған кірістер;
5) жылжымайтын мүлік пен көлік құралдарын жалға беру мен сатудан түскен кірістер;
6) бағалы қағаздардан түсетін кірістер;
7) қайырымдылық түрінде алынған кірістер, жылжымайтын мүлікті, көлік құралдарын және басқа мүлікті мұраға алу;
8) тегін алынған ақша түріндегі табыс;
9) ақшалай салымдар мен салымдар бойынша сыйақы (процент) түріндегі кірістер;
10) жарыстардағы, жарыстардағы (олимпиадалардағы), фестивальдардағы, лотереялардағы, ұтыс ойындардағы, оның ішінде депозиттер мен қарыздық бағалы қағаздардағы заттай ұтыстар және (немесе) ақшалай түрдегі кірістер; барлық отбасы мүшелерінің кірістері тоқсанның алдындағы тоқсанға жазылады. тұрғын үй көмегін тағайындауға өтініш беру.
Қандай коммуналдық көрсетілетін қызметтердің орнын толтыруға болады:
Тұрғын үй көмегінің мөлшері мен тәртібін республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті өкілді органдары тұрғын үй көмегін көрсету ережелері негізінде анықтайды.
Осылай, коммуналдық қызметтердің тізімін әр өңірдің мәслихаты анықтайды.
Тұрғын үй жәрдемақысы қалай есептеледі:
Тұрғын үй көмегі шығындар сметасына сәйкес кондоминиум объектісін басқару және кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін күтіп-ұстау үшін, оның ішінде кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін күтіп-ұстауға арналған ай сайынғы төлемдер үшін жеткізушілер ұсынған шот-фактуралар негізінде көрсетіледі және бюджеттік қаражат есебінен аз қамтылған отбасыларға (азаматтарға) коммуналдық қызметтерді төлеуге арналған шоттар.
Мысалы, тұрғын үй көмегінің жеңілдетілген есебі.
1. отбасының кірісі — 200 мың теңге, Астана қаласы бойынша шығындардың шекті рұқсат етілген деңгейі — 5%.
2. төмендегі бағыттар бойынша шығындар сомасы 20 мың теңгені құрайды, отбасы табысының 5% -ы 10 000 теңгені құрайды
Азаматтардың қандай санаттарына мемлекеттен тұрғын үй берілуі мүмкін?
— Ұлы Отан соғысының мүгедектеріне және қатысушылары;
— жетiм балалар, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар;
— «Алтын алқа», «Күміс алқа» алқаларымен марапатталған немесе бұрын «Батыр ана» атағын алған, сондай-ақ, I және II дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен марапатталған көпбалалы аналар, көпбалалы отбасыларға жататын ҚР азаматтары; (Азаматтардың аталған санаттарының жиынтық орташа айлық кірісі тұрғынжай беру туралы өтініш жасар алдындағы соңғы 12 айда отбасының әрбір мүшесіне шаққанда ең төменгі күнкөріс деңгейінің 3,1 еселенген мөлшерінен төмен болуы тиіс);
— халықтың әлеуметтік жағынан аз қамтылған топтары;
— мемлекеттік қызметкерлер, бюджеттік ұйым қызметкерлері, әскери қызметкерлер, ғарышкерлікке үміткерлер және мемлекеттік сайлау лауазымындағылар;
— ҚР заңнамасында белгіленген тәртіпте жалғыз баспанасы апатты жағдайда деп танылған азаматтар.
Халықтың әлеуметтік жағынан аз қамтылған тобына кімдер кіреді?
— Ұлы Отан соғысының мүгедектері мен қатысушылары;
— Мүгедек балалары бар немесе оларды тәрбиелеуші отбасылар;
— Кейбiр созылмалы аурулардың ауыр түрлерiмен ауыратын адамдар;
— Жасына қарай зейнет демалысына шыққан зейнеткерлер;
— Жетім балалар, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар;
— Көпбалалы отбасылар;
— Толық емес отбасылар;
— 1 және 2 топтағы мүгедектер;
— Оралмандар;
— Экологиялық зiлзалалар, табиғи және техногендi сипаттағы төтенше жағдайлар салдарынан тұрғын үйiнен айырылған адамдар;
— Мемлекеттiк мiндеттерiн орындау кезiнде қаза тапқан (қайтыс болған) адамдардың отбасылары.
Отбасыға қосымша баспана ұсынылатын аурулар тізімі:
— Тұлғаның психотикалық симптоматикасы және айқын өзгерістері бар психикалық аурулары. Мұндай жағдайда науқас пен айналасындағылардың бірге тұруы мүмкін емес;
— Аяқ-қол және жамбас мүшелері қызметінің ауыр бұзылуы, орталық жүйке жүйесінің органикалық және жарақаттан кейінгі зақымдануы;
— Нәжістік, зәрлік және қынаптық жыланкөздер, зәр қабының стомасы, табиғи емес анус;
— Бронхылы демікпенің ауыр формасы, үздіксіз қайталанатын жиі ұстамасы бар ағымы, қиындаған ІІІ деңгейлі тыныс жеткіліксіздігі;
— Қозғалыс қызметтерінің бұзылуы, тұқым қуалаушылықтығ алға басушы жүйке-бұлшықет дистрофиясының ауыр түрі;
— Қант диабетінің І түрі, ауыр нысаны.
Мемлекет ұсынатын тұрғын үй көлемі қандай болуы мүмкін?
«Тұрғын үй қатынастары туралы» заңның 75-бабының 1-тармағына сәйкес, мемлекеттен тұрғын үй бір адамға пайдалы ауданның 15 шаршы метрден кем емес және 18 шаршы метрден артық емес, бірақ бір бөлмелі пәтерден немесе жатақханадағы бөлмеден артық емес мөлшерде ұсынылуы мүмкін.
Егер отбасында жоғарыда көрсетілген аурулармен ауыратындар болса, онда оларға жеке бөлме ұсынылады. Сондай-ақ, алынатын пәтердің ауданы егер отбасында жүктілігінің мерзімі 22 аптадан артық жүкті әйел болса, үлкен болуы мүмкін.
«Тұрғын үй қатынастары туралы» заңның 76-бабына сәйкес, ұсынылатын тұрғын үйдің тұрмысқа жайлы болуы, қала сызбасында орналасуы және мүгедектерге арналған қажетті шарттарды ескерген болуы тиіс.
Тұрғын үйге кезекке тұру үшін қандай құжаттар қажет?
1. есепке қою туралы өтініш;
2. жеке басын куәландыратын құжат;
3. халықтың әлеуметтік жағынан аз қамтылған топтары (жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды және мүгедек балаларды қоспағанда) ең төменгі күнкөріс деңгейінің 3,1 еселенген мөлшерін растайтын жиынтық табысты есептеу бойынша анықтаманы ұсынады. Сәйкесінше, отбасының бір мүшесіне шаққандағы табыс көзі 96 668 теңгеден аспауы тиіс (анықтаманы ХҚКО береді);
4. неке қию/бұзу, жұбайының (зайыбының) қайтыс болуы, балалардың тууы туралы куәлігі;
5. «Тұрғын үй қатынастары туралы» заңның 67-бабында айқындалған санатқа өтініш берушінің қатынасын растайтын құжаттар:
— толық емес отбасылар некені бұзу туралы/жұбайының (зайыбының) қайтыс болуы туралы/әке болуды анықтау туралы куәлік/ № 4 нысан (көшірмесі);
— көпбалалы отбасылар көпбалалы ананың кітапшасының көшірмесін ұсынады;
— жетім балалар ата-анасының қайтыс болуы туралы куәлік/сот шешімі/қорғаншылық туралы құжаттар/балалар үйінен анықтама (көшірмесі);
1 және 2 топтағы мүгедектер және мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған отбасылар мүгедектігі туралы анықтама (көшірмесі);
— мемлекеттік қызметшілер, бюджеттік ұйымдардың қызметкерлері, әскери қызметшілер, арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкерлері және мемлекеттік сайланбалы қызмет атқаратын адамдар жұмыс орнынан анықтама ұсынады;
— жасына байланысты зейнетке шыққандар зейнетақы кітапшасының көшірмесін ұсынады;
— оралмандар оралман куәлігін ұсынады (көшірмесі);
— кейбір созылмалы аурулардың ауыр түрлерімен ауыратын адамдар ауру туралы медициналық қорытынды ұсынады (көшірмесі);
— экологиялық зілзала салдарынан тұрғын үйінен айырылған адамдар тұрғын үйді техникалық тексеру жөніндегі қорытындысының көшірмесін ұсынады;
— жалғыз тұрғын үйі авариялық деп танылған азаматтар тұрғын үйді апаттық деп тану туралы қорытынды ұсынады.
Қандай жағдайда азаматты тұрғын үй кезегіне қоюдан бас тартуы мүмкін?
Тұрғын үйді ұсыну үшін есепке қоюда егер азаматтың соңғы 5 жылда мынадай жолдармен өз тұрғын үй шарттарын әдейі нашарлатқаны белгілі болса, ол кезекке тұра алмайды:
— тұрғынжайды айырбастау;
— тұрғын үйді «Тұрғын үй қатынастары туралы» заңның 98-бабына сәйкес жергілікті атқарушы орган сатып алған жағдайдан басқа кезде, ҚР сол немесе басқа елді мекенінде тұрғанына қарамастан, оған меншік құқығында тиісті тұруға жарамды тұрғын үйді иеліктен шығару;
— тұрғын үйді оның кінәсі бойынша бұзу немесе бүлдіру;
— жеке тұрғын үй қорынан жергілікті атқарушы орган жалға алған, мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үй немесе баспанаға мұқтаж болмаған тұрғын үйден шығу;
— жұбайы, кәмелетке толмаған және еңбекке жарамсыз балалар, сондай-ақ еңбекке жарамсыз ата-анасынан басқа тұлғаларды қоныстандыру.
Қандай жағдайда тұрғын азаматты үй кезегінен алып тастауы мүмкін?
«Тұрғын үй қатынастары туралы» заңның 73-бабына сәйкес, азаматты тұрғын үйді алу кезегінен мынадай жағдайларда алып тастайды:
— тұрғын үйді ұсыну негізі жойылғанда;
— азамат басқа елдімекенге тұрғылықты жерге көшуді немесе мемлекеттік кәсіпорыннан немесе мемлекеттік мекемеден жұмыстан шығуға шешім қабылдаса;
— тұрғын үй қажеттілігі туралы ұсынылған ақпарат құжаттарды тапсырған сәтте шындыққа жанаспайтын болып табылса;
— азамат жер учаскесін алып және өз тұрғын үйінің құрылысын немесе тұрғын үйді сатып алуды аяқтаса;
— сатып алу құқығынсыз жалға берілетін тұрғын үй алса.
Ал жетім балалар және ата-ананың қамқорлығынсыз қалған балалар, сондай-ақ тұрғын үйге мұқтаж және тұрғын үйді алуға дейін есепке қойылған толық емес отбасылар, «Алтын алқа», «Күміс алқа» алқаларымен марапатталған немесе бұрын «Батыр ана» атағын алған, сондай-ақ I және II дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен марапатталған көпбалалы аналарға, көпбалалы отбасыларға жататын ҚР азаматтары кезектен алына алмайды.
