Полицейлер киберқылмыстардан сақтану үшін қырағылық таныту қажеттігі, ешбір жағдайда және қандай да бір сылтаумен белгісіз адамдарға өзінің және банк карталарының дербес деректерін хабарламау қажеттігі туралы ескертеді.
Интернет-алаяқтықтың кең таралған түрлері: қаскөйлер банк қызметкерлерінің атынан қоңырау шалып, ақшаны белгілі бір шотқа аударуға көндіреді немесе смартфонға жәбірленушінің ақшасын жымқыратын қосымша орнатуды ұсынады; ал, өзін полицей ретінде таныстырып, қылмыс жасаған жақын туысын жауапкершіліктен босату үшін белгілі бір соманы беруді сұрайды; сондай-ақ, әлеуметтік желілерді бұзу арқылы олар сіздің атыңыздан таныстарыңызға шұғыл ақша аударуды өтініп хабарлама жібереді.
Құқық қорғау органдары күдікті нөмірлерден түскен қоңырауларға жауап бермеуді, қажет болған жағдайда банкке қайта қоңырау шалуды ұсынады.
Интернеттегі алаяқтардың мақсаты – заңсыз жолмен басқалардың ақшасы мен мүлкін ұрлау. Алаяқтықтың бұл түрі Интернет қызметтерін немесе оған қосылған бағдарламаларды пайдалану арқылы жүзеге асырылады. Интернет-алаяқтардың жымысқы әрекетінен әлемде қаншама адам қаржылық шығынға батып жатыр. Оған тосқауыл жоқ, десе де одан қорғанудың жолдары бар. Интернет-алаяқтық материалдық шығыннан бөлек моральдық шығынға да ұшыратады. Бұл алаяқтың кәсіби деңгейі мен тәжірибесіне байланысты.
Сіз кез келген уақытта қандай да бір жолмен онлайн-алаяқтықтың құрбанына айналып кетуіңіз мүмкін. Сол себепті, барынша абай болу керек және жеке деректердің қауіпсіздігін бақылап отырған жөн.
Онлайн-алаяқтықтың ең көп таралған түрлері:
Фишинг:
Байқауда жеңіске жеткеніңізді немесе компанияның жеке ақпаратты тексеруі қажет екенін немесе ешкімі жоқ қарт кісінің сізге миллион доллар жібергісі келетіні жазылған күдікті электронды хаттардың барлығы фишингтің мысалдарына жатады. Олар сол арқылы сіздің жеке деректеріңізді, құпия сөздер және банк немесе несие картасы шотының нөмірлерін алуға тырысады. Кей жағдайда сізге жіберілген хабарламада сілтеме болуы мүмкін. Сіз білместікпен сол сілтемені басқан бойда сіздің компьютеріңіздегі немесе ұялы телефоныңыздағы құпия деректеріңізді іздейтін вирус еніп кетуі ғажап емес.
Скимминг:
Скимминг – заңды транзакция кезінде несиелік немесе дебеттік карта ақпаратын ұрлау. Скиммер суретшілері қалталы скиммерлерді пайдаланып бейхабар тұтынушылардың несиелік және дебеттік карталарын сканерлеу үшін мейрамханаларда, жанармай құю станцияларында және қонақүйлерде уақытша жұмыс табады.
Қауіпсіздігі қорғалмаған интернетке қосылу:
Егер сіздің үйіңізде немесе кеңсеңізде қосылған интернет желісі қорғалмаған болса, хакерлер оны дереу өз пайдасына асыратын болады. Олар компьютерде немесе желіде сақталған жеке деректерге қол жеткізу үшін сіздің қорғалмаған интернет желіңізді пайдалана алады.
Деректердің қорғалмауы:
Деректердің құпиялығының бұзылуы –деректерге қол жеткізуге немесе ашуға рұқсаты жоқ адамдардың жеке ақпаратты (мысалы, жеке әлеуметтік қамсыздандыру нөмірлері, жүргізуші куәлігінің нөмірлері, медициналық жазбалар немесе қаржылық жазбалар мен шот туралы ақпарат) ұрлауы немесе байқаусызда ашуы.
Өзгелер үшін құпия болуы тиіс деректер хакерлердің корпоративтік желіні бұзу нәтижесінде жарияланып кетеді.
Смартфондар:
Смартфон қолданатындар алаяқтықтардың әрекетіне жиі түсіп қалып жатады. Мысалы, біз ұялы телефонмен сөйлескенде, мәтіндік хабарлама немесе электронды поштаны жібергенде интернет-алаяқтар бұл ақпаратты тыңдап тұруы мүмкін. Осылайша, олар аталған деректерге оңай қол жеткізіп алады.
Осы жағдайлардың кез-келгенінде сіз қырағы болуыңыз керек. Егер алаяқтың арбауына түссеңіз, дереу полицияға хабарласыңыз.
