Сауран аудандық емханасында «Ертежүктіліктің алдын алу және репродуктивті денсаулық» тақырыбында қыздар арасында кездесу өткізілді.
Ерте жүкті болған қыздар білім алу мүмкіндігін жоғалтып, қоғамнан алшақтайды және олардың денсаулықтарына қауіп төнеді.
Кездесудің мақсаты – жастар мен жасөспірімдерді салауатты өмір салтына, отбасының амандығы мен бақытына деген құнды қарым-қатынасын қалыптастыруға ықпал ету, жастар арасындағы ерте жүктіліктің алдын алу.
Отбасы – адам ғұмырының тірегі ғана емес, қоғамның да басты негізі. Шаңырағы биiк, босағасы берiк отбасы қоғамның тұрақты дамуының және мемлекеттiң өсiп-өркендеуiне, болашағы бiртұтас, «Мәңгiлiк Ел» болу жолында нығая түсуiне өлшеусiз үлес қосады. Тек берiк отбасылық дәстүрлерi орныққан ел ғана мығым әлi мызғымас ел бола алады.
«Отан отбасынан басталады» демекші, қазақ халқы қашанда отбасылық құндылықтарды жоғары қойған. Ер азамат-отбасының тірегі, қорғаушысы, жауапты тұлғасы, ал әйел-ана — шаңырақтың берекесі, тірегі саналса, балалар-өміріміздің жалғасы. Адам өмірінің мазмұны, әрбір тұлғаның ең асылы, өмір сүрудің басты қағидаты отбасы құндылықтарын келер ұрпақтың бойына сіңіру арқылы біздер ұлттық келбетімізді сақтап қалатынымыз анық. Отбасылық құндылықтардың ішінде тәрбие де, мәдениет те, әдеп те, салт пен дәстүр де бар. Өйткені отбасы-тұрақтылық тірегі, ал өнегелі отбасы-қоғамның байлығы саналады.
Қазір әлем үлкен өзгерістерді бастан кешуде. Жаһандану дәуірінде отбасылық құндылықтарды сақтаудың маңызы артып келеді. Соңғы онжылдықтарда отбасы институты дәстүрлі қалпынан айнып, елімізде некелесудің азаюы, азаматтардың отбасы құруға асықпауы, бала туудың көрсеткішінің кемуі, азаматтық неке және дәстүрге қайшы неке түрлерінің пайда болуы сынды жағдайлар қалыпты қабылдана бастады. Ал халқымыздың рухани құндылықтары алдымен отбасылық дәстүрлер арқылы берілетіндігі баршаға белгілі. Біздің қоғамда отбасы рухани және мәдени дәстүрлердің сақтаушысы, түрлі буындар арасын жалғастырушы болды және солай болып қала бермек. Сондықтан отбасының жарасымдылығы арқылы жұбайлық өмірдің жауапкершілігі мен балаларға, аға буынға ұдайы қамқор болудың маңыздылығын жастар жадынан сіңірудің өзектілігі артып отыр.
Кездесуде гинеколог-дәрігер ертежүктіліктің алдын алу бойынша қыздарға түрлі мәліметтер беріп, сұрақтарына толық жауап берді.
Медициналық көрсеткіштер бойынша 19 жасқа дейінгі жүктілік ерте деп саналады. Жасөспірімдердің жүктілігі үшін ең көп таралған кезең – 15-17 жас аралығы. Дәрігерлер атап өткендей, тек он сегіз жасқа дейінгі қыздың денесі жеткілікті түрде қалыптасқан және бала көтеруге, тууға толық дайын. Ерте жүктіліктің салдарынан жасөспірімдердің 70% – ы жасанды түсік жасап, 15% — ы түсік тастайды. Қыздардың тек 15% — ы ғана сәбилерін аман-есен жеткізіп, босана алады.
Қазақстанда жасөспірімдердің жүктілігі де алаңдарлық мәселеге айналды. Қазіргі уақытта жастардың 70% — ы 15 жасқа дейін алғашқы жыныстық қатынасқа түседі. Статистикаға сәйкес, мың адамға шаққанда кәмелетке толмағандардың саны 7,9 адамды құрайды, ал жасөспірімдер арасында мың қыздың үшеуі түсік жасатады.
Жүкті және туу жасындағы әйелдер тізілімі ақпараттық жүйесінің мәліметтері бойынша, 2023 жылдың 6 айында кәмелетке толмағандар арасында түсік түсірудің 2 жағдайы тіркелген, ал 2022 жылы 4 жағдай тіркелді. 2023 жылдың 6 айының қорытындысы бойынша жүкті әйелдер арасында 18 жасқа дейінгі босану саны — 66, өткен жылдың осы кезеңінде – 75 босану.
Өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда жасөспірімдер арасында босану санының 12% — ға төмендеуі байқалады. Төмендеу 17 жас санатында болған. Алайда, 15 және 16 жастағы қыздар арасында босану саны артып келеді. 16 жасында түсік жасату да орын алған. Бірінші жартыжылдықтың соңында 113 жүкті жасөспірім есепте тұрған.
Сондықтан, жастармен және жасөспірімдермен контрацепция және жыныстық қатынастың салдары туралы сөйлесу керек.
Балаңызбен достық қарым-қатынас орнатуға, оның жеке өміріндегі өзгерістерден хабардар болуға және қажет болған жағдайда оңды кеңестер айтып, көмектесіп немесе моральдық жағынан қолдау көрсетуге тырысыңыз.
Репродуктивтік денсаулық бұл- жүкті болу, босану және сау бала туу мүмкіндігі. Оны сақтау-әйел мен еркектің тапсырмасы.Әрбір жүкті қалаулы, ал болашақ баланың ата-аналары-дені сау болу керек.
Әйелдің репродуктивті денсаулығының негіздері ерте жастан қалыптасады және генетикалық ерекшеліктерге, дененің әртүрлі мүшелері мен жүйелерінің патологиясының болуына, қоршаған орта факторларының әсеріне және т. б. байланысты. Жыныстық өмірдің ерте басталуы, жыныстық жолмен берілетін аурулар (ЖЖБИ), соның ішінде АИТВ/ЖИТБ, жоспарланбаған жүктілік, түсік түсіру репродуктивті саланың негізгі проблемалары болып табылады.
Егер біз өзіміздің денсаулығымызға және біздің болашақ балаларымызды қарасақ, біздің еліміздің ертенгі күні, біз керек:
— Жасөспірімдерге қауіпсіз, соның ішінде жыныстық мінез-құлық дағдыларын қалыптастыруға көмектесу, оларды өз денсаулығын сақтауға ынталандыру;
— Ата-аналардың, мұғалімдердің, медицина қызметкерлерінің, ішкі істер органдарының қызметкерлерінің, әлеуметтік қызметкерлердің, жастар арасынан шыққан еріктілердің, қоғам қайраткерлерінің, саясаткерлер мен шенеуніктердің күш-жігерін біріктіру, балаларымызға өз денсаулығы мен өмірін сақтауға көмектесу үшін ерік пен жігер таныту.
Репродуктивті денсаулыққа әсер ететін факторларға мыналар жатады:
— аборт;
— жаман әдеттер;
— жыныстық жолмен берілетін аурулар;
— дұрыс тамақтанбау;
— жасы;
— психоэмоционалды жағдай;
— экологиялық жағдай;
— денсаулық мәселелері.
Репродуктивті жүйенің ауруларының алдын алу және емдеумен репродуктивті денсаулықты қорғау мамандары айналысады. Репродуктивті денсаулықты сақтау дегеніміз — сау ұрпақты көбейту функциясын қалпына келтіруге және сақтауға көмектесетін бірқатар шаралар.
Мұндай шараларға мыналар жатады:
— салауатты өмір салтын ұстану және жаман әдеттерден бас тарту;
— жыныстық өмір ережелерін сақтау;
— жүйелі түрде тест тапсыру және жыныс жүйесінің денсаулығын бақылау;
— демалыс пен еңбек арақатынасын сақтау, стресстен аулақ болу және қалыпты психоэмоционалды күйде болу.
