Вирустық гепатит сырқаты дүниежүзінде өзекті мәселелердің бірі болып келеді. Барлық жұқпалы аурулардың ішінде вирусты гепатиттер ең көп тараған ауруларға жатады. Жиілігі бойынша жедел респираторлы вирусты инфекциялар, жедел ішек жұқпалы ауруларынан кейінгі орын алады. Вирустық гепатиттің клиникалық белгілері ұқсас және көп жағдайда бауырға зақым келтіретін вирустық этиологиядағы аурулардың үлкен тобы.
Вирустық гепатит – негізінен бауырдың зақымдалуымен сипатталатын, берілу механизмдері әр түрлі жұқпалы аурулар тобы. Бауыр — адам ағзасының ең маңызды мүшесі, ол ас қорыту пороцессіне қатысып қана қоймай сондай-ақ, ағзадағы маңызды «сүзгі» болып табылады.
Гепатит – бұл бауыр жасушаларын бұзатын және оның жұмысын бұзатын қабыну ауруы. Бұл жағдай өзінен-өзі емделуі мүмкін немесе фиброздың (тыртықтың), цирроздың немесе бауыр қатерлі ісігінің дамуына әкелуі мүмкін.
Вирустық гепатит – бауырдың ең көп таралған ауруы. Жыл сайын әлемде тек жіті вирустық гепатиттен 1-2 млн адам қайтыс болады.
Аурудың себептері және қауіп факторлары:
Әлемдегі гепатиттің ең көп таралған қоздырғыштары — гепатит вирустары, бірақ оның себебі басқа инфекциялар, улы заттар (мысалы, алкоголь және кейбір есірткі) және аутоиммундық аурулар болуы мүмкін.
А, В, С, D және E типтері деп аталатын гепатиттің 5 негізгі вирусы бар, бұл 5 түрі аурудың ауыртпалығы мен өлімге және аурудың өршуіне және эпидемиялық таралуына әкелетін әлеуетіне байланысты үлкен проблема болып табылады.
А және Е гепатитінің пайда болудың негізгі себебі, әдетте, ластанған тағамдарды немесе суды пайдалану болады. В, С және D гепатиті, әдетте, ағзаны жұқтырғыш сұйықтықтарымен парентеральды байланыс нәтижесінде дамиды. Бұл вирустардың таралуының кең таралған әдістеріне жұқтырған қанды немесе қан өнімдерін құю, ластанған жабдықты қолданып инвазивті медициналық процедуралар және В гепатитіне қатысты босану кезінде анадан балаға, отбасы мүшесінен балаға, сондай-ақ жыныстық қатынас кезінде жұғуы жатады. В және С гепатиттері, атап айтқанда, жүздеген миллион адамдарда созылмалы аурудың дамуына әкеледі және цирроз бен бауыр қатерлі ісігінің ең көп таралған себебі болып табылады.
Гепатиттің клиникалық ағымының екі негізгі түрі бар: жедел және созылмалы.
• Ағымның жедел түрі вирустық сипаттағы гепатиттерге, сондай-ақ уланудан, оның ішінде күшті уланудан туындаған гепатиттерге тән.
Гепатиттің жедел түрінде науқастың жалпы жағдайының едәуір нашарлауы, дененің жалпы интоксикация белгілерінің дамуы және бауыр функциясының бұзылуы (дене температурасының жоғарылауы, кейбір жағдайларда сарғаюдың дамуы және т. б.), сондай-ақ трансаминаз және қанның жалпы билирубин деңгейінің жоғарылауы байқалады.
Аурудың бұл түрінде қолайлы болжамдар мүмкін. Оның созылмалы түрге айналуын қоспағанда. Жедел түрінде ауруға оңай диагноз қойылады және емдеу оңай. Емделмеген жедел гепатит созылмалы түрге оңай дамиды. Кейде қатты улану кезінде (мысалы, алкогольмен) созылмалы түрі өздігінен пайда болады.
• Созылмалы түрі өздігінен дами алады (мысалы, этил спиртімен созылмалы улану кезінде) немесе жедел гепатиттің дамуын жалғастыра алады (вирустық гепатит B, D). Созылмалы гепатиттің клиникалық көрінісі нашар, ауру ұзақ уақыт симптомсыз болады. Бауыр мөлшерінің тұрақты ұлғаюы, оң жақ қабырға асты ауырсыну, майлы тағамдарға төзбеушілік және т. б. тән.
Созылмалы гепатитте бауыр жасушалары біртіндеп дәнекер тінімен ауыстырылады, сондықтан көп жағдайда емделмеген созылмалы гепатит бауыр циррозының дамуына әкеледі. Созылмалы гепатитпен ауыратын науқастарда бауырдың бастапқы қатерлі ісігінің даму қаупі жоғары.
Гепатиттің белгілері:
Гепатиттің жедел түрінің жалпы, бірақ міндетті емес белгілері:
• Сарғаю — бауырда өңделмеген билирубин қанға еніп, теріге тән сарғыш реңк берген кезде пайда болатын ең танымал симптом. Алайда, гепатиттің сарғаюсыз түрлері жиі кездеседі;
• Іш өту;
• Шаршағыштық;
• Тәбет пен салмақ жоғалту;
• Температураның шамалы көтерілуі;
• Бұлшықеттер мен буындардағы ауырсыну;
• Жүрек айнуы, құсу;
• Іштің немесе оң жақ қабырға асты жеңіл ауыруы немесе ауырлығы.
Егер сіз осы белгілердің көпшілігін тапсаңыз, дереу дәрігерге қаралыңыз.
Вирустық гепатит — емдеп жазғаннан бұрын, алдын алуы оңайға соғатын өте кең таралған қауіпті жұқпалы ауру. Сондықтан, осы белгілер байқалған адам, бірден медицина мамандарына барып қаралуы қажет.