Ордабасы ауданы Қараспан ауылы Қ.Сәтбаев мектебінің оқушылар арасында «Нашақорлық пен есірткінің алдын алдын-алу» тақырыбында Ордабасы аудандық ауруханасының салауатты өмір салтын қалыптастырушы дәрігер Өтешова Раушан, психолог Көпбаева Мақпал, адами әлеуетті дамыту бөлімінің әдіскері Досқар Гүлраушан мен мектеп мұғалімдері бірлесіп есірткінің адам ағзасына тигізетін зиян туралы түсіндірме жұмысы жүргізілді. Адамзат өміріне қауіп төндіретін есірткінің, темекінің зиянын және улы екенін түсіндіре отырып, саналылыққа, салауатты өмірді таңдауға, зиянды заттардан аулақ болуға үгіт насихат жүргізілді.
Нашақорлық — бұл маңызды психикалық және физикалық бұзылу, ол адамның психотроптық заттарға тәуелділігі мен теріс пайдалануынан тұрады. Сонымен қатар, есірткілер адамның өзгерген санасына басып озатын және физиологиялық және психологиялық тәуелділікті тудыратын психотроптық заттар болып табылады. Мұндай заттар адам денсаулығына елеулі теріс әсер ететін жанама әсерлерге ие.
Әрбір есірткіге тәуелді адамның есірткіні пайдалану арасында жиі есірткі сынығы деп аталатын ауыр жағдай туындайды. Есірткінің көмегімен адам рахат сезіміне ие болады. Есірткіден эйфория өте қысқа уақыт, ең көп дегенде бес минутқа созылады. Одан әрі, біртіндеп дремот пен сандыраққа ауысатын босаңсыту режимі басталады. Бұл кезең бір сағаттан үш сағатқа дейін созылады.
Тәуелділік
Есірткілер әртүрлі дәрежеде физикалық және психологическую тәуелділік тудыруы мүмкін.
Психикалық (психологиялық), кейде есірткіге физикалық (физиологиялық) тәуелділікпен байланысты. Жағымды бауыр басу — жағымды әсерге (эйфория, сергектік сезімі, көтеріңкі көңіл — күй) жету үшін есірткі қабылдау және жағымсыз бауыр басу-күйзеліс пен нашар көңіл-күйден құтылу үшін есірткі қабылдау. Физикалық тәуелділік-ауыр, тіпті азап сезімдер, есірткіні тұрақты қабылдаудағы үзіліс кезінде ауыр жағдай (яғни абстинентті синдром, сыну). Бұл сезімдерден уақытша есірткі қабылдаудың жаңартылуын жояды.
Әлеуметтану тұрғысынан нашақорлық девиантты мінез-құлықтың, яғни жалпы қабылданған нормалардан ауытқитын мінез-құлықтың бір түрі болып табылады. Девиантты мінез-құлыққа бейім адамдарды итермелейтін маңызды факторлардың бірі — «заңсыз рахат алуға» ұмтылу. Басқа себептер, көбінесе — нашақорлық пен есірткі беретін тәжірибені бастан өткеруге деген ықыласы.
Нашақорлықтың пайда болу және даму себептерінің арасында мінез-құлықтың ерекшеліктері, психикалық және физикалық бұзылулар, түрлі әлеуметтік факторлардың әсері жиі аталады. Медициналық мақсатта ұзақ уақыт бойы есірткі заттарын қабылдауға мәжбүр болған науқастар арасында нашақорлықтың пайда болу жағдайлары да аз емес. Ресми медицинада қолданылатын көптеген дәрілік заттар (негізінен ұйықтататын, транквилизаторлар және есірткілік анальгетиктер) есірткі тәуелділігінің ауыр түрлерін тудыруы мүмкін, бұл оларды қолдану кезінде елеулі асқыну болып табылады.
Есірткіге тәуелділіктің аз болуына байланысты нашақорды тануы қажет.
Кез келген есірткі қабылдаудың сыртқы белгілері
Бозғылт тері
Кеңейтілген немесе тарылған қарашықтар
• Қызарған немесе күңгірт көздер
• Баяу сөйлеу
• Қозғалыстың нашар координациясы
Мінез-құлық ерекшеліктері
• Жақын нәрсеге немқұрайлылық
• Үйде ұзақ уақыт болмаған, сабақ болмаған
• Назардағы қиындықтар, жадтың нашарлауы
• Сынға барабар емес реакция
• Көңіл-күйдің жиі және күтпеген өзгерістері
• Ақша туралы ерекше өтініштер
• Үйден құндылықтар, киім және басқа да заттарды жоғалу
• Жиі түсініксіз телефон қоңыраулары
Белгілері – «дәлелдер»
• Укол іздері, кесік, көгерген жер
• Түтікке оралған қағаз, кішкентай қасықтар, капсулалар, бөтелкелер,
Құтылар
Есірткіге тәуелділік тағы неде?
• Ұйқының бұзылуы
• Бұлшық ет және буын аурулары
• Тұрақсыз қан қысымы
• Ауыздың құрғауы
• Жыныстық потенциалдың төмендеуі
• Етеккір циклінің бұзылуы
• Сарқылу
• Ағзаның қорғаныс қасиеттерінің әлсіреуі
Отбасында нашақорды анықтап, немқұрайлы болуға болмайды. Науқасты барлық күшпен маманға алып келу керек.