Қазақстан Республикасында халықты жұмыспен қамту – әлеуметтік-экономикалық дамудың негізгі бағыттарының бірі. Еліміздің әр аймағында бұл салада ауқымды жұмыстар жүргізіліп келеді. Түркістан облысындағы Бәйдібек ауданы да бұл бағытта белсенді әрекет етіп, аудан тұрғындарын нәтижелі жұмысқа орналастыру, жаңа жұмыс орындарын құру және жұмыссыздық деңгейін төмендету бойынша нақты қадамдар жасап отыр.
Жұмыспен қамту – тек табыс көзі ғана емес, сонымен қатар қоғам мүшелерінің әлеуметтік тұрақтылығының, өз-өзін бағалау деңгейінің, өмір сапасының негізі. Сондықтан бұл саладағы жүйелі саясат ауданның тұрақты дамуы мен халықтың әл-ауқаты үшін аса маңызды.
Ауданның әлеуметтік-экономикалық ерекшеліктері:
Бәйдібек ауданы Түркістан облысының оңтүстігінде орналасқан, халқы негізінен ауыл шаруашылығымен айналысатын өңір. Табиғи-климаттық жағдайы мен кең далалық аумағы аграрлық бағыттағы кәсіпті дамытуға қолайлы. Ауыл шаруашылығымен қатар, шағын және орта бизнесті, қызмет көрсету секторын дамыту – ауданда жұмыспен қамтудың басты тетіктерінің бірі.
Жұмыспен қамту бойынша мемлекеттік бағдарламалардың іске асырылуы:
Ауданда халықты жұмыспен қамту шаралары бірқатар мемлекеттік бағдарламалар аясында жүзеге асырылуда. Соның ішінде:
1. «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасы:
Аталған бағдарлама аудан тұрғындарына:
Жұмыссыз ретінде тіркелу арқылы уақытша немесе тұрақты жұмысқа орналасу;
— Кәсіптік оқудан өту;
— Мемлекеттік гранттар мен шағын несиелер алу;
— Қоғамдық жұмыстарға тартылу секілді мүмкіндіктер береді.
2024 жылдың қорытындысы бойынша, Бәйдібек ауданында «Еңбек» бағдарламасы арқылы жұмыспен қамтудың белсенді шараларына 6 300-ден астам адам тартылды. Оның ішінде:
— Қоғамдық жұмыстарға – 1 850 адам;
— Әлеуметтік жұмыс орындарына – 570 адам;
— Жастар практикасына – 1 020 жас маман;
— Кәсіптік оқыту курстарына – 450 адам;
— Кәсіпкерлік негіздеріне оқуға – 600 адам жолданған.
2. «Жастар практикасы» және «Алғашқы жұмыс орны» жобалары:
Аудан жастарын еңбек нарығына бейімдеу мақсатында, жоғары оқу орындары мен колледж түлектері үшін «Жастар практикасы» табысты жүзеге асуда. Бұл бағдарлама аясында жұмыс берушілермен келісімшарт жасалып, жастарға 6-12 ай мерзімге дейінгі жұмыспен қамту ұсынылады. Бұл – олардың тәжірибе жинауына әрі болашақта тұрақты жұмыс табуына жол ашады.
2024 жылы аудан бойынша 1 020 жас жастар практикасына тартылып, соның 40%-ға жуығы кейін тұрақты жұмысқа орналасқан.
3. «Күміс жас» жобасы:
Зейнетке дейінгі жастағы азаматтарды еңбекке тарту мақсатында жүзеге асырылған бұл жоба аудан көлемінде үлкен сұранысқа ие. Еңбек өтілі мен тәжірибесі мол азаматтар қоғам өміріне белсене араласып, жастарға үлгі көрсетіп келеді.
Шағын және орта бизнесті қолдау арқылы жұмыспен қамту:
Бәйдібек ауданында кәсіпкерлік саласын дамыту – жұмыспен қамтудың тағы бір тиімді құралы. «Бизнес бастау» жобасы аясында жыл сайын ондаған тұрғын кәсіпкерлік негіздеріне оқытылып, қайтарымсыз гранттар мен жеңілдетілген несиелер арқылы өз ісін бастауға мүмкіндік алады.
2024 жылы:
— 600-ге жуық адам кәсіпкерлік курстан өтіп;
— 300-ден астамы өз кәсібін ашуға грант алған;
— Жалпы 170-тен астам жаңа жұмыс орны шағын бизнес аясында құрылған.
Бұл – ауыл халқының экономикалық белсенділігін арттырумен қатар, өзін-өзі жұмыспен қамтуға, ауыл шаруашылығы кооперативтерін құруға, отбасылық кәсіпкерлікті жандандыруға үлкен мүмкіндік береді.
Ауыл шаруашылығындағы еңбек нарығы:
Ауылдық өңір болғандықтан, Бәйдібек ауданында ауыл шаруашылығы саласы – негізгі жұмыс күші шоғырланған сала. Мемлекет тарапынан агроөнеркәсіп кешеніне жасалып жатқан қолдаулар (субсидиялар, техника алуға арналған несиелер, аграрлық сақтандыру) – ауыл еңбеккерлерінің табысын арттырып, маусымдық және тұрақты жұмыс орындарының ашылуына ықпал етуде.
2024 жылы ауданда:
— 10-нан астам агроөндірістік кооператив құрылып;
— 200-ден астам адам тұрақты жұмыспен қамтылды;
— Маусымдық жұмыстар арқылы 500-ге жуық тұрғын табыс тапты.
Әлеуметтік осал топтарды жұмыспен қамту:
Ауданда көпбалалы аналар, мүмкіндігі шектеулі жандар және аз қамтылған отбасылардан шыққан азаматтарға да ерекше қолдау көрсетіледі. Бұл санаттағы азаматтар үшін арнайы квоталар қарастырылған және жұмыс берушілермен әлеуметтік жауапкершілік жөніндегі меморандумдар жасалған.
Бәйдібек ауданында 2024 жылы әлеуметтік осал топтарға жататын 320 азамат жұмысқа орналастырылды. Оның ішінде:
— 87 – мүмкіндігі шектеулі азаматтар;
— 124 – көпбалалы аналар;
— 109 – аз қамтылған отбасылар мүшелері.
Цифрландыру және еңбек ресурстарының мониторингі:
Аудандық жұмыспен қамту орталығы қазіргі таңда барлық қызметтерді электронды форматқа көшіру бағытында жұмыс жасауда. Электрондық еңбек биржасы арқылы тұрғындар бос жұмыс орындарын онлайн көре алады. Сонымен қатар, жұмыс берушілер де өз сұраныстарын портал арқылы орналастыруда.
2024 жылы Бәйдібек ауданында электрондық еңбек келісімшарттарының көрсеткіші 97%-дан асты. Бұл – еңбек қатынастарының ашық әрі заңды түрде реттеліп отырғанының дәлелі.
Қиындықтар мен болашақ жоспарлар:
Аудан әкімдігі жұмыспен қамту саласында айтарлықтай табысқа жеткенімен, шешімін күткен мәселелер де жоқ емес. Атап айтқанда:
— Жастар арасындағы жасырын жұмыссыздық;
— Ауылдық жерде білікті кадр тапшылығы;
— Жұмыс орындары мен сұраныс арасындағы сәйкессіздік;
— Еңбек мобильділігінің төмендігі.
Бұл түйткілдерді шешу үшін келесі қадамдар жоспарланған:
— Кәсіптік-техникалық білім беру жүйесін еңбек нарығына бейімдеу;
— Көпсалалы жұмыс орындарын ашу үшін инвестиция тарту;
— Еңбек миграциясы мен қоныс аудару бағдарламаларын енгізу;
— Қоғамдық және жастар жұмыспен қамту орталықтарын дамыту.
Бәйдібек ауданында жұмыспен қамту саясаты – тұрғындардың өмір сапасын жақсарту мен әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етудің маңызды құралы ретінде жүйелі түрде жүргізілуде. Жаңа жұмыс орындарын құру, еңбекке қабілетті халықты барынша тарту, жастарды қолдау және кәсіпкерлікті дамыту – ауданның экономикалық дамуының негізі.
Аудан тұрғындары үшін әр адамның еңбегі бағаланып, әлеуметтік әділеттілік орнаған қоғамда өмір сүру – басты құндылық. Сондықтан Бәйдібек ауданы еңбекпен өркендеген, тұрақты экономикалық тірегі бар өңір ретінде дамуын жалғастыра бермек.