2025 жылдың маусым айының басында Түркістан қаласында «Алатау медиа» орталығында «Түркістанның дизайн коды» тақырыбына арналған ресми брифинг өтті. Аталған іс-шараға мемлекеттік мекемелердің өкілдері, сәулетшілер, урбанистер, БАҚ қызметкерлері және қоғам белсенділері қатысты.
Брифинг барысында «Түркістан қаласының ерекше мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленген Дизайн код ресми түрде таныстырылды. Бұл құжат – Түркістан қаласының болашақ дамуы мен келбетін айқындайтын маңызды стратегиялық бағдарлама ретінде қарастырылып отыр. Қаланың тарихи келбетін сақтай отырып, оны заман талабына сай заманауи және ыңғайлы етіп дамыту – Дизайн кодтың басты мақсаты болып табылады.
Дизайн кодтың құрылымы мен мазмұны:
Жаңа Дизайн код 8 тараудан және 118 нақты тармақшадан тұрады. Бұл талаптар кешені қала кеңістігін қалыптастыру мен дамытуда бірегей стандарттарды енгізуді көздейді. Құжатта келесі маңызды салалар қамтылған:
— Жалпы ережелер мен қағидалар;
— Сәулет және қала құрылысына қойылатын негізгі талаптар;
— Ғимараттар мен құрылыстардың қасбеттік шешімдері;
— Қаланың сыртқы көрнекі ақпарат жүйелері;
— Көше навигациясы мен бағдарлау элементтері;
— Қалалық кеңістікті жарықтандыру стандарттары;
— Көше жиһазы мен қоршау элементтері;
— Экологиялық және инклюзивті ортаны қалыптастыруға арналған талаптар.
Жалпы жобаның мақсаты мен міндеттері:
Дизайн кодтың басты мақсаты – Түркістан қаласының бірегей мәдени мұрасын сақтай отырып, қаланың сәулет-көркемдік тұтастығын қамтамасыз ету және тұрғындар мен қонақтар үшін қолайлы қалалық орта құру. Сонымен қатар, бұл құжат қала аумағында құрылыс жүргізу, ғимараттарды қайта жаңарту немесе қалпына келтіру кезінде бірыңғай талаптарды сақтауға бағытталған.
Жобаның негізгі міндеттері мыналарды қамтиды:
— Түркістан қаласының тарихи және заманауи құрылымдарының арасында үйлесімділік орнату;
— Ғимараттардың қасбеттеріне қатысты бірыңғай сәулет-көркемдік стиль қалыптастыру;
— Қалалық кеңістіктің барлық пайдаланушыларына, соның ішінде әлеуметтік осал топтарға, мүгедектігі бар азаматтарға қолжетімді орта құру;
— Қоғамдық орындарда экологиялық және инновациялық шешімдерді енгізу;
— Қолданыстағы құрылыс нормалары мен ережелерін заманауи талаптарға сай жаңарту.
Заманауи талаптарға сай құжат:
Брифинг барысында спикерлер Дизайн кодтың тек сыртқы көріністі реттеуге бағытталмағанын атап өтті. Бұл құжат – қалалық өмір сапасын арттыруға, көше кеңістіктерінің функциясын жақсартуға, қала тұрғындарының және туристердің күнделікті өмірін жеңілдетуге арналған. Қала инфрақұрылымын дамытумен қатар, тарихи-мәдени мұра объектілерінің сақталуына да ерекше көңіл бөлінеді. Түркістан – Қазақстанның рухани астанасы ретінде өзіндік келбеті мен терең тарихы бар қала. Сол себепті, қала көрінісі мен сәулеттік шешімдер тарихи контекстпен үйлесімді болуы қажет.
Іске асыру тетіктері мен болашақ жоспарлар:
Жиын соңында қатысушылар Дизайн кодтың нақты қалай жүзеге асырылатыны жөніндегі мәселелерге де тоқталды. Спикерлер тұрғындар мен кәсіпкерлерге арналған ақпараттық-түсіндіру жұмыстары жүргізілетінін, сонымен қатар жобаның кезең-кезеңмен іске асырылатынын атап өтті. Жергілікті әкімдік пен жауапты мекемелер Дизайн код талаптарының орындалуын бақылап отыратын болады. Сонымен қатар, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жұртшылыққа тұрақты түрде ақпарат беріліп, қала халқының ұсыныстары мен пікірлері де ескеріледі.
Кәсіпкерлер үшін бұл құжат нақты нұсқаулық ретінде қызмет етеді. Мысалы, жарнама орнату, витриналарды безендіру, қасбеттерді жөндеу немесе жаңа ғимарат салу кезінде қандай талаптарды сақтау қажет екенін алдын ала біліп отыруға мүмкіндік береді. Бұл өз кезегінде заң бұзушылықтардың алдын алып, қала келбетін біріздендіруге септігін тигізеді.
Түркістан қаласының Дизайн коды – бұл тек құрылыс нормалары мен ережелер жиынтығы ғана емес, бұл – қаланың қазіргі болмысын сақтай отырып, болашағын айқындайтын маңызды құжат. Ол Түркістанды заманауи, қауіпсіз және әсем қала ретінде дамытуға бағытталған. Дизайн код арқылы Түркістан тек Қазақстан үшін ғана емес, бүкіл түркі әлемі үшін үлгі боларлықтай рухани және мәдени орталық ретінде өз орнын нығайта түсетіні сөзсіз.
