Ақша-кредит саясаты жөніндегі комитет базалық мөлшерлемені 18% жылдық деңгейге дейін, ±1 пайыздық дәлізбен көтеру туралы шешім қабылдады. Бұл қадам қыркүйек айында инфляцияның 12,2%-дан 12,9%-ға дейін жеделдеуі және оның болжамнан асып кетуі аясында қабылданды.
Бұл шешімнің негізгі бағыттар бойынша ықпалы төмендегідей:
1. Жинақтаушылар үшін:
Базалық мөлшерлеменің өсуі теңгедегі активтердің нақты кірістілігіне тікелей әсер етеді. Енді ұлттық валютада жинақтау – инфляциядан қорғану ғана емес, сонымен қатар нақты табыс әкелетін тиімді қаржылық құралға айналуда. Бұл тұтынудан жинақтауға деген ынтаны арттырады.
2. Теңге бағамы үшін:
Мөлшерлеменің көтерілуі ішкі және сыртқы инвесторлар үшін теңгенің тартымдылығын арттырады. Бұл капитал ағынын ынталандырып, валюта нарығының тұрақтануына және теңге бағамының құбылмалылығының төмендеуіне ықпал етеді.
3. Баға өсімімен күрес:
Негізгі трансмиссиялық арна — жиынтық сұранысты суыту. Қаржы ресурстарының қымбаттауы тұтынушылық белсенділікті бәсеңдетеді. Бұл, өз кезегінде, бағаға түсетін қысымды азайтып, инфляцияны мақсатты деңгейге қайтаруға жәрдемдеседі.
4. Несие саясатына әсері:
Қаржыландыру құнының өсуі банктердің андеррайтинг (несие тәуекелдерін бағалау) саясатын қатайтуына әкеледі. Бұл несиелік портфель сапасын жақсартып, халықтың шамадан тыс қарыздануына байланысты жүйелік тәуекелдерді төмендетеді.
5. Бизнесті жоспарлау:
Әсіресе импортқа тәуелді бизнес үшін валюта бағамының болжамдылығы – шешуші фактор. Теңгенің тұрақтануы валюта тәуекелдерін хеджирлеу шығындарын азайтады және бизнес-ортаға болжамдық сипат береді.
6. Тұрғын үй нарығы үшін:
Ипотекалық өнімдер бойынша мөлшерлеменің артуы тұрғын үй нарығындағы алыпсатарлық сұранысты төмендетуі мүмкін. Бұл жылжымайтын мүлік бағасының түзетілуіне және орта мерзімді перспективада тұрғын үйдің қолжетімділігінің артуына ықпал етеді.
7. Болашаққа көзқарас:
Монетарлық саясаттың бұл алдын алу сипатындағы қатаңдауы – инфляцияның ұзақ мерзімді құрылымдық проблемаларға айналуына жол бермеуге бағытталған. Бұл қадам – елдің макроэкономикалық тұрақтылығын қамтамасыз етудің негізі.
8. Жинақ және тұтыну балансы:
Тұтынушылық мінез-құлықта құрылымдық өзгеріс байқалады. Қолжетімді кредит есебінен ынталандырылған тұтыну моделі біртіндеп басылып, орнына жинақтауға және қаржылық орнықтылықты арттыруға бағытталған экономикалық мотивациялар күшейе түсуде.