Қазақстанда алғашқы әскери дайындық (АӘД) ережелері айтарлықтай жаңартылып, оқушыларды Қарулы күштерге дайындауды күшейтуге бағытталған. Жаңартылған қағидалар мектептерде, колледждерде және кәсіптік білім беру мекемелерінде алғашқы әскери дайындықты ұйымдастыру мен оқытудың бірыңғай тәсілдерін белгілейді. Сонымен қатар, педагогтерге қойылатын талаптар нақтылап көрсетіліп, курстың практикалық құрамдас бөлігін кеңейтеді. Бұл жаңарту Қарулы күштердің оқушыларды қызметке дайындаудағы рөлін айтарлықтай күшейтеді.
Қорғаныс министрі 2025 жылғы 4 қарашада жаңа бұйрыққа қол қойды. Құжат Бас штабтың Ұйымдастыру-жұмылдыру жұмысы департаментімен әзірленіп, әскери қызмет және әскери-патриоттық тәрбие туралы заңнамаға енгізілген түзетулер ескерілді. Жаңартылған ережелер оқушыларға әскери қызметшінің құқықтары мен міндеттерін түсіндіруді, оқу-далалық сабақтарды көбейтуді және практикалық машықтарды дамыту арқылы пәннің сапасын арттыруды көздейді.
Негізгі өзгерістердің бірі – «алғашқы әскери дайындық» тарихи атауының пәнге қайта оралуы. Бұл пәннің мазмұны әскери қызметшілердің құқықтары, міндеттері мен әлеуметтік кепілдіктерін қамтитын практикалық элементтерді, оқу-далалық сабақтарды көбейтуді және түсіндіру жұмыстарын кеңейтуді көздейді. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің кеңесшісі Айгүл Төлембаева жаңартулар болашақ әскерге шақырылушыларды даярлау сапасын арттыруға бағытталғанын атап өтті.
– Біз пәнді оның нақты мазмұнына сай етеміз. Бұл азаматтарды армияға дайындаудың бірінші кезеңі. Балалар әскери қызметшінің жарғысын, міндеттерін, қызметтен кейінгі құқықтары мен кепілдіктерін түсінуі керек. Бүгінгі әскер – бұл нақты мамандық пен білім алудың мүмкіндігі. Мектеп оқушыларының бұл жайлы алдын ала білгенін қалаймыз, – деді ол.
Жаңартылған ережелер оқытушыларға қойылатын талаптарды да өзгерткен. АӘД сабағын тек педагогикалық білімі бар және әскери қызмет тәжірибесі бар азаматтар жүргізе алады. Бұл пәнді жүргізетін мұғалімдер өз лауазымдарын сақтайды. Сонымен қатар, кемінде он жыл әскери қызмет өткерген қызметкерлер үшін Қорғаныс министрлігінің әскери оқу орындарының базасында тегін педагогикалық қайта даярлау мүмкіндігі енгізілді. Бұл шешім кадрлық базаны нығайтып, оқушылардың пәнге деген сенімін арттырады.
– Оқушылар әскерде қызмет еткен адамды көруі керек. Бұл қорқыныш пен сенімсіздікті болдырмайды, әрі армияның қалай жұмыс істейтінін түсіндіруге мүмкіндік береді, – деді Айгүл Төлембаева.
Жаңартылған ережелер әскери бөлімдердің рөлін де кеңейтеді. Оқу-далалық жиындардың практикалық құрамдас бөлігі күшейтіліп, бөлімше командирлері жекелеген сабақтарға қатысып, далалық базаны көрсетеді. Бұл оқушыларға нақты практикалық машықтарды меңгеруге мүмкіндік береді және олардың әскери қызметке бейімделу деңгейін арттырады.
АӘД оқытушыларының біліктілігін арттыру енді тек әскери жоғары оқу орындары, кафедралар және Қорғаныс министрлігінің ведомстволық бағынысты ұйымдарының базасында жүргізіледі. Бұл шара оқытушыларға өзекті әскери тәжірибеге қол жеткізуге мүмкіндік беріп, білім сапасын арттырады. Сонымен қатар, мектеп пен колледж оқушылары әскери мамандықтарға қызығушылығын арттырады, олардың патриоттық сезімі мен жауапкершілігі қалыптасады.
Жаңартылған қағидалар бойынша алғашқы әскери дайындық тек теориялық біліммен шектелмей, практикалық машықтарға басымдық береді. Бұл оқушылардың физикалық дайындығын, тактикалық ойлау қабілетін, командалық жұмысты меңгеруін қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, оқушылар өз құқықтары мен міндеттерін, әскери қызметшінің әлеуметтік кепілдіктерін түсініп, өздерінің азаматтық жауапкершілігін сезінеді.
Қазақстандағы алғашқы әскери дайындық ережелерінің жаңартылуы – оқушыларды армияға даярлаудағы сапаны арттыруға, патриоттық тәрбие мен практикалық дағдыларды дамытуға бағытталған маңызды қадам. Бұл өзгерістер мектеп пен колледж оқушыларының әскери қызметке дайын болуына, өз құқықтары мен міндеттерін түсінуіне, сондай-ақ еліміздің қорғаныс қабілетін нығайтуға мүмкіндік береді. Жаңартылған ережелер жастарды патриоттыққа, тәртіпке, жауапкершілікке және болашақтағы кәсіби өмірге дайындаудың кешенді жүйесін құруға септігін тигізеді.