Қазақстанның ірі мегаполистерінің бірі — Шымкент қаласы тұрақты әрі технологиялық дамыған болашаққа сенімді қадам басуда. 2024 жылы мұнда Қаланың цифрлық инфрақұрылымын жаңғырту және тұрғындардың өмір сүру сапасын арттыру стратегиясы аясында Интеллектуалды Көлік Жүйесі (ИКЖ) жобасы іске асырылды.
Бұл жоба халық санының қарқынды өсуі, жеке көліктердің көбеюі, қала маңындағы аумақтардың дамуы және соның салдарынан — жол-көлік желісінің, әсіресе негізгі жол айырықтарының шамадан тыс жүктелуі сияқты өзекті мәселелерге жауап ретінде жүзеге асырылды. Қарқынды дамып келе жатқан мегаполис ретінде Шымкент заманауи цифрлық технологияларға сүйене отырып, көлік жүйесін жаңғырту қажеттілігіне тап болды.
Мәселенің шешімі кешенді және технологиялық тәсілге негізделді. smartmicro атты халықаралық сенсор өндіруші компаниясымен серіктестікте ауқымды және кеңейтілетін интеллектуалды көлік жүйесі енгізілді. Бұл жүйе келесі компоненттерден тұрады:
— қиылыстарда орнатылған 200-ден астам UMRR-11 Type 132 радарлы сенсорлары, олар тоқтау сызығын дәл бақылауға, автокөлік кезектерінің ұзындығын өлшеуге және көлік құралдарының санын есептеуге мүмкіндік береді;
— қалалық бағдаршам контроллерлерімен толық интеграция, бұл бағдаршам сигналдарын нақты уақыт режимінде басқарып, оларды жол жағдайына бейімдеуге мүмкіндік береді;
— жол қозғалысын орталықтандырылған бақылау, жол-көлік оқиғалары мен төтенше жағдайларға жедел әрекет ету мүмкіндігімен.
ИКЖ енгізу қозғалысты басқарудың статикалық моделінен динамикалық және болжамды модельге көшуге мүмкіндік берді — яғни, жүйе жағдайдың өзгеруін «болжауға» және бейімделуге қабілетті.
2024 жылдың соңына қарай қол жеткізілген негізгі нәтижелер:
— жүйеге Шымкенттегі 244 жол айырығы қосылды, бұл қаланың көлік желісінің едәуір бөлігін қамтиды;
— бағдаршамдардағы күту уақыты орта есеппен 25–30%-ға қысқарды, бұл магистральдардың өткізу қабілетін едәуір арттырды;
— жедел қызметтердің әрекет ету уақыты «жасыл дәліз» арқылы жақсарды;
— ИКЖ орнатылған учаскелерде жол-көлік оқиғалары 15–20%-ға азайды, бұл жол қауіпсіздігінің артқанын көрсетеді;
— Қалалық көлік қозғалысын басқару орталығы көлік ағындарын нақты уақыт режимінде талдап, түзетіп және болжай алатын мүмкіндікке ие болды, бұл кептелістерді алдын ала болдырмауға жол ашты.
Осы жетістіктерінің арқасында Шымкент Орталық Азиядағы осындай ауқымдағы және технологиялық деңгейдегі ИКЖ-ны енгізген алғашқы қалалардың біріне айналды.
Бұл жоба — «ақылды қала» құру жолындағы қадам ғана емес, сонымен бірге ондаған мың жүргізуші, жаяу жүргінші және қоғамдық көлік жолаушыларының күнделікті өмірін нақты жақсарту. Сонымен қатар, бұл бастама тұрақты даму мен цифрлық трансформацияға ұмтылатын Қазақстанның басқа қалалары үшін үлгі бола алады.
2025 жылға жоспарлар:
— жүйені кеңейту,
— жаңа аудандарды қосу,
— жасанды интеллект негізіндегі аналитиканы енгізу,
— экологиялық мониторинг пен қоғамдық көлікті басқаруды қоса алғанда, қаланың басқа цифрлық инфрақұрылым элементтерімен интеграциялау.
Осылайша, Шымкент тек жолдарды жаңғыртып қана қоймай, қауіпсіз, ақылды және бейімделгіш болашақ көлік жүйесін құрып жатыр.
